نام اختصاری:Cr
سایر نام ها: کراتینین
نوع نمونه قابل اندازه گیری: سرم یا پلاسمای هپارینه یا فلوئور دار ( پلاسمای هپارینه یا فلوئور دار برای روش آنزیماتیک مناسب نیستند)
حجم نمونه مورد نیاز: 0.5 ml
شرایط نمونه گیری: نیاز به 8 تا 12 ساعت ناشتایی می باشد.
ملاحظات نمونه گیری:
- در مورد نوزادان بهتر است خون از پاشنه پا گرفته شود.
- سن و جنس بیمار را در برگه آزمایش یادداشت کنید.
موارد عدم پذیرش نمونه: همولیز شدید نمونه در نتایج تداخل ایجاد می کند.
شرایط نگهداری: نمونه 7 روز در دمای C◦ 4 و 3 ماه در دمای C◦20- پایدار است.
کاربردهای بالینی:
- تشخیص و پایش درمان بیماران حاد و مزمن کلیوی
- پایش بیماران پیوند کلیه، تنظیم دوز داروهایی که توسط کلیه دفع می شوند
- اندازه گیری کراتینین سرم در تخمین GFR برای افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی (CKD) و ریسک فاکتور های مرتبط با CKD از جمله دیابت، فشار خون بالا، بیماران قلبی و عروقی بکار می رود.
روش مرجع: HPLC، Mass spectrometry
روش ارجح: کراتیناز
سایر روشها: ژافه، آنزیماتیک
مقادیر طبیعی:
بزرگسالان:
زنان: 0.5 - 1.1 mg/dl
مردان: 0.6 - 1.2 mg/dl
نوجوانان: 0.5 - 1.0 mg/dl
کودکان: 0.3 - 0.7 mg/dl
اطفال: 0.2 - 0.4 mg/dl
نوزادان: 0.3 - 1.2 mg/dl
مقادیر بحرانی: مقادیر بیشتر از 4.0 mg/dl نشانه آسیب شدید عملکرد کلیوی است.
تفسیر: تعیین مقادیر کراتینین خون و کلیرانس کلیوی کراتینین به عنوان شاخص های عملکرد کلیه به شمار می روند. سطح کراتینین سرم یا خون تا زمانی که عملکرد کلیه به طور قابل توجهی دچار اختلال نشده باشد افزایش نمی یابد. بیماری ها یی که بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارند موجب افزایش و یا کاهش Cr می شوند.
هنگامی که غلظت کراتینین سرم مابین 1.5- 3 mg/dl باشد، ناکفایتی مزمن کلیه اطلاق میشود. هنگامی که کراتینین سرم بیشتر از 3 mg/dl باشد به آن نارسایی مزمن کلیه گفته میشود. این مقادیر در اطفال بستگی به سن متغیر خواهد بود.
افزایش سطح: گلومرولونفریت، پیلونفریت، نکروز حاد توبولی، انسداد مجای ادراری، کاهش جریان خون کلیوی مانند شوک، کم آبی، نارسایی احتقانی قلب، آترواسکلروز، نفروپاتی دیابتی و نفریت، رابدومیولیز، آکرومگالی، ژیگانتیسم، کم کاری تیروئید، نوزادان (2 هفته اول)، آرتریت روماتوئید فعال، درمان با تستسترون.
کاهش سطح: ناتوانی و ضعف، کاهش توده عضلانی مانند دیستروفی عضلانی دوشن، میاستنی گراویس، کتواسیدوز دیابتی.
واکنش تداخلی:
- با کاهش جریان خون کلیه، کراتینین نسبت به نیتروژن اوره با سرعت کمتری بالا میرود.
- غلظت کراتینین فقط هنگامی غیرطبیعی میشود که حدوداً نیمی یا بیشتر از نیمی از نفرونها در بیماری مزمن پیشرونده کلیه فاقد عملکرد شده باشند. بنابراین کراتینین سرم شاخص حساسی برای شروع بیماری کلیه نمیباشد.
- با استفاده از کراتینین سرم و کلیرانس کراتینین، نارسایی کلیه در مبتلایان به سیروز کبدی کمتر از میزان واقعی برآورد خواهد شد. بسیاری از مشکلات تداخلی در واکنش Jaffe هم چنان پابرجاست.
افزایش دهنده ها: رژیم سر شار از گوشت و داروهایی از قبیل جنتامایسین، سایمتیدین، سیس پلاتین، سفوکسی تین، متیل دوپا، پرولین، سفازولین، استون، فروکتوز، استوهگزامید، استواستات.
کاهش دهنده ها: استیل سیستئین، بیلی روبین، سفالوتین، هموگلوبین، لیپمی
توضیحات: سطح کراتینین در کهنسالان و بچه های کوچک به علت کاهش یا کم بودن توده عضلانی پایین تر است. چنین وضعیتی ممکن است سبب شود تا بیمار ی های کلیوی در این گروه ها ی سنی از نظر پوشیده بماند. در مورد عملکرد کلیه اندازه گیری Cr نسبت به BUN از حساسیت و اختصاصیت بالاتری برخوردار است.
